Alles wat je moet weten over

noodanticonceptie

Het overkomt veel vrouwen: opeens ontdek je dat je zonder goede bescherming hebt gevreeën. Je bent twee dagen de pil vergeten, het condoom is gescheurd of je hebt spontaan seks gehad zonder anticonceptiemiddel. Wat moet je doen?

Gelukkig zijn er diverse methodes om een ongewenste zwangerschap te voorkomen. Je leest hier welke methodes er zijn voor jou. Het belangrijkste is dat je direct actie onderneemt!

Welke morning-after methoden zijn er?

Als je onbeschermd hebt gevreeën, loop je kans zwanger te worden. Elke maand vindt bij de vrouw een eisprong plaats, ongeveer twee weken na de eerste dag van de menstruatie. Eén van de eitjes kan in die periode door een zaadcel bevrucht worden, waarna het na 5 dagen kan innestelen in de baarmoederwand. Na de innesteling begint de zwangerschap. Je kan gedurende een paar dagen per maand zwanger worden. Dit is wanneer je (onbeschermde) seks hebt in de volgende periode: een paar dagen vóór de eicel vrijkomt plus de dag waarop de eicel vrijkomt. Welke dagen dat precies zijn, kan je wel ongeveer, maar niet exact bepalen.

Gelukkig bestaat er noodanticonceptie. Dit zijn methodes die ervoor zorgen dat je na onbeschermde seks toch niet zwanger wordt. We noemen deze ook wel ‘morning-aftermethodes’. Je hebt hiervoor iets meer tijd dan alleen de ‘morning after’ maar het is wel belangrijk niet af te wachten. Hoeveel tijd jij nog hebt, kan je ook hier uitrekenen.

Koperspiraal

Een spiraaltje is bekend als regulier anticonceptiemiddel. Het koperspiraaltje werkt ook als noodanticonceptie! Sterker nog, de koperspiraal is de meest betrouwbare morning-aftermethode.

Er zijn verschillende koperspiralen beschikbaar (T-Safe, Multi-Safe, Ballerine, Flexi-T en Gynefix), maar T-Safe wordt beschouwd als de meest betrouwbare koperspiraal*. Weet je niet precies wat een spiraaltje is? Lees hier meer.

*bron: NHG-Standaard Anticonceptie en Farmacotherapie voor de Huisarts 2018

Morning-afterpil

Een morning-afterpil is een pil (één tablet) die je kort na de onbeschermde seks inneemt en ervoor zorgt dat je niet zwanger raakt. Er zijn in Nederland twee varianten van de morning-afterpil: (o.a.) Norlevo, Isteranda en Postinor (tot 3 dagen te nemen) en de EllaOne (tot 5 dagen te nemen).

Hoe werkt een koperspiraaltje?

Het koperspiraaltje moet binnen 5 dagen (120 uur) na onveilig vrijen worden geplaatst door een arts of verloskundige. Het koper ‘verlamt’ de zaadcellen, waardoor die niet in staat zijn een eicel te bevruchten. Ook verandert het baarmoederslijmvlies, waardoor een eventueel bevruchte eicel zich niet kan innestelen in de baarmoederwand. De kans dat je na het plaatsen van een koperspiraaltje (binnen 5 dagen) toch zwanger wordt is 0,2-1%.

De koperspiraal kan ook als gewone anticonceptie worden gebruikt. Als je daarvoor kiest kan je het spiraaltje gewoon laten zitten en blijf je beschermd tegen zwangerschap. Wil je dat niet, laat dan het spiraaltje pas na je eerstvolgende menstruatie verwijderen.

De T-Safe koperspiraal is als enige tot 10 jaar werkzaam. De andere koperspiralen zijn tot 5 jaar werkzaam.

Hoe werkt de morning-afterpil?

De morning-afterpil is een pil die je zo snel mogelijk inneemt, nadat je onbeschermde seks hebt gehad. De pil stelt de eisprong uit, waardoor er geen bevruchting kan plaatsvinden. Hoe sneller je de pil inneemt, hoe beter. De morning-afterpil is niet werkzaam als de eisprong al heeft plaatsgevonden!

Er zijn morning-afterpillen met het hormoon Levonorgestrel. Dit geneesmiddel is onder diverse merken verkrijgbaar, waaronder Norlevo en Postinor. Deze pillen moet ingenomen worden binnen 3 dagen (72 uur). De kans dat je na het gebruik van deze pil toch zwanger wordt is 1-2%.

EllaOne is een pil met ulipristal. Dit is geen hormoon, maar het beïnvloedt de werking van je hormonen. Deze pil moet ingenomen worden binnen 5 dagen (120 uur) na onbeschermd vrijen. De kans dat je na het gebruik van deze pil toch zwanger wordt is 1-2%.

 

Bijwerkingen

Bij beide vormen van noodanticonceptie kunnen bijwerkingen optreden. Natuurlijk lang niet bij iedereen. Maar toch goed om voor je beslist, te weten wat de bijwerkingen zouden kunnen zijn; die lees je hiernaast.

En na gebruik van een morning-aftermethode? Ben ik dan beschermd? Welke maatregelen je dan nog kan nemen lees je hier.

Koperspiraal

De meeste vrouwen hebben weinig tot geen last van het koperspiraaltje. Bij sommigen is er wel sprake van bijwerkingen, zoals een hevige, langdurige en/of onregelmatige menstruatie, buikkrampen en tussentijds bloedverlies.

Als je het koperspiraaltje laat zitten als anticonceptie kun je de eerste drie maanden van deze klachten last hebben. Lees altijd goed de bijsluiter.

Morning-afterpil

De bijwerkingen van de verschillende morning-afterpillen zijn over het algemeen minimaal. Mogelijke bijwerkingen zijn hoofdpijn, misselijkheid (soms braken), pijn in onderbuik, vermoeidheid of duizeligheid, gevoelige borsten en onregelmatige bloedingen. De volgende menstruatie komt vaak eerder dan normaal.

Bij braken binnen 3 uur na het innemen van de morning-afterpil moet zo snel mogelijk een nieuwe pil ingenomen worden. Lees altijd goed de bijsluiter.

Voor- en nadelen

Alle morning-aftermethodes hebben hun eigen voor- en nadelen. We zetten ze hier uitgebreid op een rij. Wil je in één oogopslag alles nog eens naast elkaar zien? Kijk dan naar het hele overzicht.

Koperspiraal

Voordelen

  • Het koperspiraaltje is de meest effectieve morning-aftermethode.
  • Het is hormoonvrij, dus geen hormonale bijwerkingen.
  • Je bent meteen voorzien van een betrouwbaar anticonceptiemiddel voor 5 of 10 jaar.
  • Het heeft geen wisselwerking met andere medicijnen en geen invloed op de borstvoeding.

 Nadelen

  • Je moet eerst een afspraak maken bij de arts of verloskundige.
  • Het plaatsen van het koperspiraaltje kan soms als pijnlijk worden ervaren.
  • Als je het niet wilt gebruiken als anticonceptiemiddel moet het verwijderd worden.

 Voor wie is de koperspiraal niet geschikt?

  • Als je korter dan 6 weken geleden bevallen bent.
  • Als je een afwijking van/in de baarmoeder hebt.
  • Bij onverklaard bloedverlies.
  • Bij een actieve ontsteking.
  • Bij de ziekte van Wilson.

Morning-afterpil

Voordelen

  • Je hoeft niet naar de huisarts. Je kan het zonder recept kopen bij de apotheek of drogisterij.
  • Het is goedkoper dan een koperspiraal.

Nadelen

  • Bij gebruik van bepaalde medicatie is de morning-afterpil minder effectief.
  • Je moet tot aan de volgende menstruatie condooms gebruiken.
  • Je moet nadenken over geschikte en betrouwbare anticonceptie op lange termijn.
  • Bij borstvoeding moet je bij de pil met levonorgestrel gedurende 8 uur de borstvoeding stopzetten. Bij de pil met ulipristal mag je een week lang geen borstvoeding geven.

Voor wie is de morning-afterpil niet geschikt?

  • Als je allergisch bent voor een van de stoffen van dit middel, bijv. lactose.
  • Als je aan astma of een ernstige leverziekte lijdt.
  • Gebruik je nog andere geneesmiddelen? Zo ja, dan is het verstandig eerst overleg te hebben met de apotheker.

Verkrijgbaarheid

Waar kan ik de morning-aftermethodes kopen en hoe duur is het?

Het koperspiraaltje is verkrijgbaar bij de apotheek en is vaak op voorraad bij de verloskundige. De prijzen liggen rond € 60 tot € 85, afhankelijk van het type spiraal. De zorgverzekeraar vergoedt het plaatsen van een spiraaltje bij de huisarts en verloskundige. Als je de koperspiraal ook als anticonceptiemiddel gaat gebruiken, wordt bij de meeste aanvullende pakketten met anticonceptie het spiraaltje zelf ook vergoed.

 

De morning-afterpillen zijn door iedereen vrij te koop in de apotheek of drogisterij.

De prijs is € 12 tot € 21. De zorgverzekeraar vergoedt de morning-afterpil aan vrouwen tot 21 jaar als het op recept wordt afgehaald bij de apotheek. Sommige aanvullende pakketten vergoeden ook boven de 21 jaar. Bij de drogist betaal je gewoon zelf.

Er doen een hoop fabels, verhalen en weetjes de ronde over morning-aftermethodes. Tijd  om eens te kijken welke echt niet waar zijn. 

Mythbusting!

Als ik vandaag een morning-aftermethode gebruik, ben ik de komende dagen beschermd tegen zwangerschap.

De morning-afterpil werkt eenmalig en beschermt niet tegen zwangerschap als je de dagen daarna onveilig vrijt. Gebruik tot de volgende menstruatie altijd een condoom of een ander alternatief.

Een koperspiraaltje beschermt na plaatsing wel direct, aanvullende anticonceptie is dan niet meer nodig.

Een morning-afterpil moet je ’s ochtends innemen.

Hoewel de naam dat doet vermoeden, is het niet waar. Het tijdstip waarop je de morning-afterpil inneemt is niet van belang. Neem deze dus gewoon zo snel mogelijk.

 

Ik heb gisteravond gefeest, dus het nemen van een morning-afterpil is nu gevaarlijk.

Nee, je kunt rustig de morning-afterpil gebruiken na een feest. Alcohol bijv. heeft daar geen invloed op.

Ik word onvruchtbaar na gebruik van de morning-aftermethode.

Nee, je vruchtbaarheid wordt daar niet door beïnvloed.

Morning-aftermethode is een mini abortus.

Nee, de morning-aftermethode is geen mini abortus. Er wordt geen zwangerschap afgebroken. Zowel de koperspiraal als een morning-afterpil zorgen dat je niet zwanger wordt. Ze werken niet als je al zwanger bent.

 

De tijdcalculator

Als je onveilig hebt gevreeën, heb je ongeveer 3-5 dagen de tijd om een morning-aftermethode te gebruiken. Hoe eerder je actie onderneemt, hoe meer mogelijkheden je hebt. Wil je precies zien wat jouw opties nu nog zijn? Gebruik dan de tijdcalculator en neem actie!